Ο νόμος της ευτυχίας

• Κατηγορία: Στήλες

Τα έθνη που διασφαλίζουν το κράτος δικαίου φιλοξενούν επίσης ευτυχισμένους ανθρώπους. Η χάραξη πολιτικής πρέπει να επιδιώκει τη μεγαλύτερη ικανοποίηση των πολιτών με τους δημόσιους θεσμούς που πρέπει να προσεγγίζουν τακτικά

Όχι περισσότερο από το 30 τοις εκατό των ανθρώπων προσεγγίζουν τα δικαστήρια στην Ινδία. Υπάρχει ορατή πτώση στις αστικές διαφορές, γεγονός που υποδηλώνει ότι μεγάλος αριθμός ανθρώπων στη χώρα ζει με ανεπίλυτες συγκρούσεις. (Εικονογράφηση: Suvajit Dey)

Η ευτυχία έγινε αποδεκτή ως στόχος της δημόσιας πολιτικής. Και αυτός ο λόγος έδωσε ένα γέμισμα σε μια νέα αφήγηση όπου αναζητούνται οι διασυνδέσεις μεταξύ νόμου, διακυβέρνησης και ευτυχίας. Γιατί έχουν σημασία αυτές οι συνδέσεις; Οι εμπειρίες από πολλά έθνη επιβεβαιώνουν ότι οι χώρες με υψηλότερο ΑΕΠ και υψηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα δεν είναι απαραίτητα οι πιο ευτυχισμένες χώρες και ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ της κατάστασης της ευτυχίας και του κράτους δικαίου.

Η Παγκόσμια Έκθεση Ευτυχίας (WHR) 2018, η οποία κατέταξε 156 χώρες, κατέταξε την Ινδία στην 133η θέση στον δείκτη παγκόσμιας ευτυχίας. Ενώ η επίδοση της Ινδίας σε αυτό μπορεί να αποδοθεί σε πολλούς παράγοντες, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί το γεγονός ότι υπάρχει μια εγγενής σχέση μεταξύ του νόμου και της ευτυχίας των ανθρώπων. Τα WHR, με τα χρόνια, επιβεβαίωσαν ότι οι άνθρωποι τείνουν να έχουν κακή ψυχική υγεία, χαμηλή βαθμολογία υποκειμενικής ευημερίας και κακή αντίληψη για τη διακυβέρνηση και τον νόμο και την τάξη, παρά τα υψηλά επίπεδα εισοδήματος.

Το περίεργο ερώτημα σε αυτή τη συζήτηση είναι πώς συνδέεται ο νόμος με την ευτυχία. Σε ένα περιβάλλον στο οποίο οι νόμοι γίνονται σταδιακά αντιδραστικοί, ρυθμιστικοί και ποινικοί, αυτό το ζήτημα χρειάζεται κάποια διερεύνηση.

Ο Jeremy Bentham είπε ότι το αντικείμενο του νόμου πρέπει να είναι η μέγιστη ευτυχία του μέγιστου αριθμού. Σύμφωνα με τις λαϊκές αντιλήψεις, οι νόμοι και τα νομικά καθεστώτα είναι οι διανομείς της δυστυχίας με πολλούς τρόπους. Έχουμε περίπου 3,3 εκατ. υποθέσεις που εκκρεμούν σε διάφορα δικαστήρια της χώρας. Πώς πηγάζει η δυστυχία από αυτές τις περιπτώσεις; Κάθε περίπτωση δεν είναι ένας απλός αριθμός — εμπεριέχει ένταση, άγχος και στέρηση σε όλους όσους σχετίζονται με αυτήν. Μια ομάδα ανθρώπων — μέλη της οικογένειας, συγγενείς, φίλοι και άλλα εμπλεκόμενα μέρη — πλήττονται αναγκαστικά εξαιτίας τέτοιων περιπτώσεων. Αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν περίπου 20 άτομα σε κάθε περίπτωση που ανήκουν στο ένα ή στο άλλο κόμμα, θα έχουμε έναν αριθμό περίπου 64 crore. Είναι ενδιαφέρον ότι κανένας από αυτούς δεν θα ήταν σε κατάσταση ευτυχίας λόγω του ότι συνδέεται με την υπόθεση. Αναπόφευκτα, η ποινική δικαιοσύνη για αυτούς τους ανθρώπους είναι πηγή δυστυχίας.

Επιπλέον, όχι περισσότερο από το 30 τοις εκατό των ανθρώπων προσεγγίζει τα δικαστήρια στην Ινδία. Υπάρχει ορατή μείωση στις αστικές διαφορές, γεγονός που υποδηλώνει ότι μεγάλος αριθμός ανθρώπων στη χώρα ζει με ανεπίλυτες συγκρούσεις. Αυτό επίσης μειώνει την κατάσταση της ευτυχίας γενικά.

Η ποινική δικαιοσύνη έχει εκτεταμένες συνέπειες για τις ζωές των ανθρώπων — φέρνει δυσκολίες όταν δεν ενεργεί, προκαλεί αναταράξεις όταν το κάνει. Εκατομμύρια κατηγορούμενοι, θύματα, ύποπτοι, μάρτυρες και άλλοι έχουν συγκλονιστικές ιστορίες για τις ενέργειες και τις αδράνειες της διοίκησης της ποινικής δικαιοσύνης. Το επίπεδο ικανοποίησης των ανθρώπων είναι πολύ χαμηλό σε αυτή τη χώρα όταν πρόκειται για την αστυνομία και τα δικαστήρια.

Η σχέση μεταξύ εγκλήματος και ευτυχίας προσφέρει μερικές ενδιαφέρουσες ιδέες. Η Βέσνα Νίκολιτς, μια διακεκριμένη θυματολόγος, λέει ότι το να κάνεις τους ανθρώπους ευτυχισμένους είναι η καλύτερη πρόληψη του εγκλήματος. Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι γίνονται θύματα λιγότερο συχνά από τους δυστυχισμένους, και αν ναι, γιατί; Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι διαπράττουν εγκλήματα ή οι άνθρωποι διαπράττουν εγκλήματα για να επιτύχουν την ευτυχία; Η σύνδεση μεταξύ εγκλήματος και ευτυχίας είναι κατανοητή από την εμπειρία του Μπουτάν, το οποίο εισήγαγε την Ακαθάριστη Εθνική Ευτυχία (GNH) ως μέτρο χρηστής διακυβέρνησης. Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού του Μπουτάν είναι ευτυχισμένος (από τους οποίους το 41 τοις εκατό είναι εξαιρετικά χαρούμενοι) και μόνο το 4 τοις εκατό ανέφερε ότι έχει πέσει θύματα εγκληματικότητας τους τελευταίους 12 μήνες. Επιπλέον, το ποσοστό εγκληματικότητας στο Μπουτάν είναι εξαιρετικά χαμηλό. Παρατηρείται αρνητική συσχέτιση μεταξύ εγκλήματος/θυματοποίησης και ευτυχίας.

Οι Παγκόσμιες Εκθέσεις για την Ευτυχία σε επιλεγμένες χώρες και τα στοιχεία εγκλημάτων και θυματοποίησής τους παρουσιάζουν αξιοσημείωτες τάσεις. Ο αντίκτυπος της εγκληματικής θυματοποίησης στην ευτυχία είναι συχνά αρνητικός. Η ανάλυση από έξι έθνη, συγκεκριμένα τη Φινλανδία, τη Δανία, τις Φιλιππίνες, τη Νότια Αφρική, την Ινδία και τη Σρι Λάνκα δείχνει ότι τουλάχιστον μία από τις τέσσερις μεταβλητές του εγκλήματος μοιράζεται μια αντίστροφη σχέση με τη βαθμολογία ευτυχίας του αντίστοιχου έθνους. Αυτό οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τα άτομα που ζουν σε έθνη με υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας είναι λιγότερο ευτυχισμένα και ικανοποιημένα από τα άτομα που ζουν σε έθνη με συγκριτικά χαμηλότερο ποσοστό εγκληματικότητας.

Το κράτος δικαίου σε κάνει ευτυχισμένο; Οι χώρες που σημειώνουν υψηλή βαθμολογία στον Δείκτη Κράτους Δικαίου, ένα μέτρο που χρησιμοποιείται από το World Justice Project, είναι εκείνες που είναι υψηλότερες και στον δείκτη ευτυχίας. Μεταξύ αυτών των χωρών είναι η Δανία, η Σουηδία, η Φινλανδία, η Νορβηγία, η Ολλανδία και η Αυστρία. Το γεγονός ότι η ευτυχία πρέπει να αποτελεί μέρος της ατζέντας για τη βελτίωση του κράτους δικαίου, και αντίστροφα, είναι μια νέα ώθηση στον αναδυόμενο πολιτικό λόγο σε πολλές δικαιοδοσίες. Η θεσμοθέτηση ενός πλαισίου ευτυχίας ως μέτρο επίτευξης στόχων πολιτικής συζητείται τώρα. Η Madhya Pradesh έχει δημιουργήσει ένα Τμήμα Ευτυχίας για την επίτευξη τέτοιων στόχων.

Είναι μάλλον καιρός να αλλάξει η αφήγηση — να μετατοπιστεί ο λόγος της χάραξης πολιτικής προς την ευρύτερη ικανοποίηση των πολιτών με τους δημόσιους θεσμούς που πρέπει να προσεγγίζουν τακτικά για διάφορους σκοπούς.

Οι ιδεολογίες που προωθεί η κυβέρνηση επηρεάζουν και τη συνολική ικανοποίηση του λαού. Εκτός από τη φτώχεια, την ανεργία και άλλα θέματα διατροφής, η άποψη της κυβέρνησης για τη θρησκεία, το φύλο, τη σεξουαλικότητα κ.λπ. καθορίζει επίσης την ικανοποίηση των κυβερνωμένων. Για παράδειγμα, στην Ινδία, τα αυξανόμενα περιστατικά επαγρύπνησης αγελάδων, φανατισμός της κοινότητας και του φύλου, κάνουν τελικά την κοινωνία μισαλλόδοξη και δυσαρεστημένη. Είναι, ίσως, καιρός να στρέψουμε την αφήγηση του νόμου, της πολιτικής και της ανάπτυξης προς την οικοδόμηση μιας πιο ευτυχισμένης κοινωνίας.